นางมัทรีเป็นตัวละครเอกในวสสันดรชาดกซึ่งเป็นเรื่องราวที่ว่าด้วยบุพจริยาของพระพุทธองค์ในอดีตชาติเมื่อเสวยพระชาติเป็นพระเวสสันดรบรมโพธิสัตว์ พระชาตินี้ถือว่าเป็นพระชาติยิ่งใหญ่ สำคัญ เพราะเป็นพระชาติสุดท้ายของพระโพธิสัตว์ก่อนจะประสูติเป็นเจ้าชายสิทธัตถะและตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า พระนางมัทรีจึงเป็นผู้ที่มีส่วนให้การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรบรรลุดังความตั้งใจ

         มัทรีเป็นพระราชธิดาในตระกูลมาตุลราชวงศ์แห่งกรุงมัทราช เมื่อเจริญพระชันษาได้อภิเษกกับพระเวสสันดร โอรสของพระเจ้ากรุงสญชัย และพระนางผุสดีผู้ครองนครสีพี ต่อมาพระเวสสันดรได้รับราชสมบัติต่อจากพระราชบิดา พระนางมัทรีจึงอยู่ในฐานะพระราชินีแห่งกรุงสีพี พระนางมีพระโอรสและพระธิดา ๒ องค์ คือ
พระชาลีและพระกัณหา 

                         

บทบาทในฐานะภรรยา
               พระนางเทิดทูนสวามีเหนือเกล้า ทรงมีความซื่อสัตย์ จงรักภักดีแต่พระสวามีเพียงผู้เดียว และพระนางร่วมยินดีร่วมทุกข์กับพระเวสสันดรเมื่อพระองค์ถูกเนรเทศไปจากเมือง ทั้งๆ ที่พระเวสสันดรตรัสอนุญาตให้พระนางเป็นอิสระที่จะเป็นชายาของกษัตริย์อื่นได้ หากมีผู้ปรารถนาพระนางเป็นอัครราชกัญญา แต่พระนางมัทรีก็ยืนยันว่าพระนางจะต้องตามเสด็จไป ไม่ว่าหนทางจะลำบากสักเพียงใดก็ตาม
บทบาทฐานะมารดา
             พระนาง มีความรักลูกท่วมหัวใจ และหวงแหนลูกเมื่อตัดสินพระทัยตามเสด็จพระเวสสันดรเข้าสู่ป่าหิมพานต์ พระเจ้าสญชัยและพระนางผุสดีขอพระชาลีและพระกัณหาไว้ พระนางมัทรีไม่ยอมยกให้ ชีวิตของพระนางมัทรีปรากฏชัดเจนในกัณฑ์กุมารซึ่งเป็นตอนที่พระเวสสันดรทรงกระทำปิยบุตรทานบารมี โดยมอบพระกัณหาชาลีแก่ชูชก

  

            บทบาทของความเป็นแม่ทำให้นางเสียใจต่อการสูญเสียลูกแทบจะยอมสละชีวิตเพื่อลูก แต่บทบาทของความเป็นชายาทำให้พระนางมัทรีสละลูกได้เพื่อสามี เพราะการเสียสละของพระนางมัทรีไม่ใช่ประโยชน์ส่วนตน แต่มีจุดมุ่งหมายเพื่อมนุษย์ในโลก พระนางมัทรีจึงเป็นนางแก้วคู่บารมีของพระเวสสันดรในการร่วมสละความสุขส่วนตัวเพื่อประโยชน์สุขแห่งมนุษย์โลกทั้งหลาย

 

ชะตาชีวิต
           พระนางเป็นธิดาของกษัตริย์ซึ่งได้อภิเษกกับพระเวสสันดรซึ่งการดำเนินชีวิตควรจะเป็นสุขสบายแต่ชะตาชีวิตของพระนางมัทรีไม่เป็นเช่นนั้นกลับต้องพบกับความลำบากมากกว่าบุคคลที่ไม่มีฐานันดรเสียด้วยซ้ำ เพราะพระนางไม่ต้องการให้พระเวสสันดรผู้เป็นพระสวามีต้องเผชิญกับลำบากเพียงลำพังแต่ต้องการเคียงบ่าเคียงไหล่คู่กับพระสวามีไม่ว่าจะต้องพบกับความลำบากสักเพียงใดก็ตาม








แต่ด้วยพระบารมีของพระนางมัทรีที่ได้ร่วมอนุโมทนากับพระเวสสันดรในการบริจาคทานและปฏิบัติแต่สิ่งดีๆ ตลอดมาจึงส่งผลให้พระนางมัทรีได้พบกับความสุขในตอนท้ายเรื่องคือได้กลับมาครองนครเคียงข้างพระเวสสันดร ณ นครสีพี